Romatoid Artrit Nedir, Belirtileri, Tedavisi

Romatoid Artrit Nedir?

Romatoid Artrit (RA), vücudun kendi dokularına saldırdığı kronik, sistemik bir otoimmün hastalıktır. En belirgin özelliği, eklemlerde iltihaplanma ve hasara yol açmasıdır. Genellikle el ve ayaklardaki küçük eklemleri etkiler, ancak vücuttaki herhangi bir eklemde görülebilir. Romatoid artritin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bağışıklık sistemi, eklem zarını (sinovyum) yabancı bir madde olarak algılar ve ona karşı saldırıya geçer. Bu durum, sinovyumun kalınlaşmasına, eklem kıkırdağının ve kemiğinin hasar görmesine neden olur. Tedavi edilmediği takdirde, RA eklem deformitelerine, hareket kısıtlılığına ve yaşam kalitesinde önemli bir düşüşe yol açabilir.

Romatoid Artrit Belirtileri ve Semptomları

Romatoid artritin belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve zamanla değişebilir. Erken dönemde belirtiler hafif olabilir ve giderek şiddetlenebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Eklem Ağrısı: Özellikle sabahları veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra daha belirgin olan eklem ağrısı.
• Eklem Şişliği: Etkilenen eklemlerde şişlik ve hassasiyet.
• Eklem Sertliği: Özellikle sabahları 30 dakikadan uzun süren eklem sertliği.
• Yorgunluk: Sürekli yorgunluk ve halsizlik hissi.
• Halsizlik: Genel bir keyifsizlik ve enerji eksikliği.
• Ateş: Düşük dereceli ateş.
• İştah Kaybı: İştah azalması ve kilo kaybı.

İleri dönemlerde, RA diğer organları da etkileyebilir ve şunlara yol açabilir:

• Cilt Nodülleri: Cilt altında, özellikle dirsekler ve parmaklarda oluşan sert yumrular.
• Göz Kuruluğu: Gözlerde kuruluk ve tahriş.
• Ağız Kuruluğu: Ağızda kuruluk hissi.
• Akciğer Problemleri: Akciğerlerde iltihaplanma ve nefes darlığı.
• Kalp Problemleri: Kalp zarında iltihaplanma ve kalp yetmezliği riski.

Romatoid Artrit Nasıl Ortaya Çıkar?

Romatoid artritin kesin nedeni henüz bilinmemektedir. Ancak, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla eklem dokularına saldırmasıyla karakterize edilen otoimmün bir hastalıktır. Başlıca risk faktörleri şunlardır:

• Genetik Yatkınlık: Ailede RA öyküsü olan kişilerde hastalığa yakalanma riski daha yüksektir. Özellikle HLA (İnsan Lökosit Antijeni) genlerindeki bazı varyasyonlar RA riskiyle ilişkilendirilmiştir.
• Cinsiyet: Kadınlar, erkeklere göre RA'ya yakalanma açısından daha yüksek risk altındadır.
• Yaş: RA her yaşta görülebilir, ancak genellikle 40 ila 60 yaşları arasında başlar.
• Sigara: Sigara içmek, RA riskini artırır ve hastalığın seyrini kötüleştirebilir.
• Çevresel Faktörler: Bazı enfeksiyonlar (örneğin, Epstein-Barr virüsü) ve çevresel toksinlere maruz kalma, RA gelişiminde rol oynayabilir.
• Obezite: Obezite, RA riskini artırabilir ve hastalığın şiddetini etkileyebilir.

Romatoid Artrit Tedavi Yöntemleri

Romatoid artrit tedavisinin amacı, ağrıyı azaltmak, iltihaplanmayı kontrol altına almak, eklem hasarını önlemek ve yaşam kalitesini artırmaktır. Tedavi genellikle ilaçlar, fizik tedavi, yaşam tarzı değişiklikleri ve bazı durumlarda cerrahi müdahaleyi içerir.

Medikal Tedavi

RA tedavisinde kullanılan başlıca ilaçlar şunlardır:

• Ağrı Kesiciler: Ağrıyı hafifletmek için kullanılırlar. Parasetamol (asetaminofen) gibi reçetesiz satılan ağrı kesiciler veya daha güçlü opioid ağrı kesiciler doktor tarafından reçete edilebilir.
• Nonsteroidal Antiinflamatuar İlaçlar (NSAID'ler): İltihaplanmayı ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olurlar. İbuprofen, naproksen gibi yaygın NSAID'ler mevcuttur. Ancak, uzun süreli kullanımları mide problemlerine ve kardiyovasküler risklere yol açabilir.
• Kortikosteroidler: Güçlü antiinflamatuar etkilere sahiptirler. Prednizon gibi kortikosteroidler, kısa süreli olarak iltihaplanmayı hızla kontrol altına almak için kullanılabilirler. Ancak, uzun süreli kullanımları yan etkilere (örneğin, kilo alımı, kemik erimesi, diyabet) neden olabilir.
• Hastalığı Modifiye Eden Antiromatizmal İlaçlar (DMARD'lar): RA'nın ilerlemesini yavaşlatmaya ve eklem hasarını önlemeye yardımcı olurlar. Metotreksat, sulfasalazin, hidroksiklorokin ve leflunomid gibi DMARD'lar yaygın olarak kullanılır.
• Biyolojik Ajanlar: Tümör nekroz faktörü (TNF) inhibitörleri (örneğin, etanersept, infliksimab, adalimumab), interlökin-6 (IL-6) inhibitörleri (örneğin, tocilizumab), B hücrelerini hedef alan ilaçlar (örneğin, rituximab) ve T hücrelerini hedef alan ilaçlar (örneğin, abatacept) gibi biyolojik ajanlar, DMARD'lara yanıt vermeyen veya DMARD'ları tolere edemeyen hastalarda kullanılır.

Cerrahi Tedavi

Şiddetli eklem hasarı olan ve medikal tedaviye yanıt vermeyen hastalarda cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi seçenekler arasında şunlar yer alır:

• Sinovektomi: İltihaplı sinovyumun cerrahi olarak çıkarılması.
• Eklem Replasmanı: Hasarlı eklemin yapay bir eklemle değiştirilmesi (örneğin, kalça, diz veya omuz protezi).
• Eklem Füzyonu: Ağrılı eklemin sabitlenmesi.

Romatoid Artrit Nasıl Önlenir?

Romatoid artriti önlemenin kesin bir yolu olmamakla birlikte, bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve önlemler hastalığa yakalanma riskini azaltmaya veya hastalığın seyrini iyileştirmeye yardımcı olabilir:

• Sigarayı Bırakmak: Sigara içmek RA riskini artırır ve hastalığın seyrini kötüleştirir. Sigarayı bırakmak, hem RA riskini azaltmaya hem de genel sağlığı iyileştirmeye yardımcı olur.
• Sağlıklı Kiloyu Korumak: Obezite, RA riskini artırabilir. Sağlıklı bir kiloyu korumak, RA riskini azaltmaya ve hastalığın şiddetini etkilemeye yardımcı olabilir.
• Sağlıklı Beslenmek: Antiinflamatuar özelliklere sahip bir diyet (örneğin, Akdeniz diyeti) RA semptomlarını hafifletebilir. Balık, zeytinyağı, meyve, sebze ve tam tahıllar gibi besinleri tüketmek faydalı olabilir.
• Düzenli Egzersiz Yapmak: Düzenli egzersiz, eklem hareketliliğini korumaya, kasları güçlendirmeye ve yorgunluğu azaltmaya yardımcı olabilir.
• Stresi Yönetmek: Stres, RA semptomlarını kötüleştirebilir. Stresi yönetmek için yoga, meditasyon veya diğer rahatlama tekniklerini uygulamak faydalı olabilir.
• Erken Teşhis ve Tedavi: RA belirtileri fark edildiğinde erken teşhis ve tedavi almak, eklem hasarını önlemeye ve hastalığın seyrini iyileştirmeye yardımcı olabilir.